Health Encyclopedia
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z A-Z Listings

COVID-19

COVID-19 to choroba, która atakuje płuca. Może być nazywana COVID lub chorobą koronawirusową 2019. Wywołuje ją szczep koronawirusa. To wirus zwany SARS-CoV-2. Istnieje wiele rodzajów koronawirusów. Są częstą przyczyną przeziębień i zapalenia oskrzeli. Mogą też powodować zapalenie płuc. Objawy mogą mieć postać od łagodnej po ciężką. Niektórzy ludzie wcale nie mają objawów. Ten rodzaj wirusów można znaleźć także u niektórych gatunków zwierząt.

Wirusy zmieniają się (mutują) cały czas. Mutowanie powoduje powstawanie różnych wersji wirusa. Nazywamy je wariantami. Warianty COVID-19 mogą łatwiej rozprzestrzeniać się pomiędzy ludźmi. Mogą wywoływać łagodniejsze objawy. Jednak zdarzają się przypadki cięższych objawów. 

Wirus łatwo się rozprzestrzenia i zaraża ludzi. Jeśli osoba nie jest na niego odporna, wówczas do zarażenia dochodzi jeszcze łatwiej. Wirus najczęściej rozprzestrzenia się przez kropelki przedostające się do powietrza poprzez kaszel lub kichanie. Czasami można zarazić się, dotykając powierzchni skażonej wirusem, a następnie dotykając swoich oczu, nosa lub ust.

Kobieta myjąca ręce przy zlewozmywaku.
Aby pomóc ograniczyć rozprzestrzenianie się zakażeń, należy często myć ręce lub używać środka dezynfekującego na bazie alkoholu.

Więcej informacji

Najnowsze informacje można znaleźć w witrynie centrum CDC:

  • Przejdź do witryny CDC

  • Zadzwoń pod numer 800-CDC-INFO (800-232-4636)

Jakie są objawy COVID-19?

Niektórzy ludzie wcale nie mają objawów. Część ludzi miewa łagodne objawy. Są też osoby, które mają ciężkie objawy. Objawy różnią się w zależności od chorego. Mogą wystąpić w ciągu 2–14 dni od kontaktu z wirusem. Mogą one obejmować:

  • Gorączka

  • Dreszcze

  • Kaszel

  • Problemy z oddychaniem lub wrażenie duszności

  • Ból gardła

  • Zatkany nos lub wodnisty wyciek z nosa

  • Ból głowy

  • Bóle ciała

  • Zmęczenie

  • Nudności, wymioty, biegunka lub ból brzucha

  • Utrata węchu i smaku

Jakie są możliwe powikłania COVID-19?

Wirus może powodować chorobę płuc. Zwykle dochodzi do zapalenia płuc. Może to w niektórych przypadkach prowadzić do śmierci. Eksperci wciąż dowiadują się nowych rzeczy na temat problemów związanych z COVID-19. Problemy te mogą obejmować:

  • Niskie ciśnienie krwi

  • Niewydolność nerek

  • Zapalenie mózgu lub serca

  • Wysypki

Niektóre osoby są bardziej narażone na problemy. Są to:

  • Osoby starsze

  • Osoby cierpiące na choroby serca lub płuc

  • Osoby cierpiące na cukrzycę lub choroby nerek

  • Osoby z problemami zdrowotnymi, które ograniczają pracę układu odpornościowego

  • Osoby przyjmujące leki immunosupresyjne

U dzieci ciężkie powikłania występują w rzadkich przypadkach. Powikłania te nazywa się wieloukładowym zespołem zapalnym (MIS-C). MIS-C przypomina chorobę Kawasaki. To rzadka choroba. Wywołuje ona obrzęk naczyń krwionośnych i narządów. MIS może też wystąpić u dorosłych. Jednak dzieje się tak dużo rzadziej.  

Jak rozpoznaje się COVID-19?

Personel medyczny zapyta o następujące kwestie:

  • Jakie masz objawy

  • Jeśli miałeś(-aś) niedawno bliski kontakt z osobą, u której stwierdzono COVID-19

  • Gdzie mieszkasz

  • Czy niedawno odbyłeś(-aś) podróż

  • Czy miałeś(-aś) kontakt z chorymi osobami

  • Czy jesteś zaszczepiony(-a) przeciw COVID-19

  • Czy miałeś(-aś) COVID-19

Być może masz jeden z tych testów na obecność COVID-19:

  • Test molekularny. Nazywa się je również testem PCR lub RT-PCR. Testy molekularne są bardzo dokładne. Test molekularny polega na poszukiwaniu materiału genetycznego (RNA) wirusa SARS-CoV-2. Można tego dokonać na kilka sposobów. Wymaz materiału z wnętrza nosa lub gardła jest pobierany patyczkiem. Może też polegać na wprowadzeniu długiego patyczka do wymazu do tylnej części gardła przez nos. Można też pobrać próbkę śliny. Wyniki badania są dostępne od 45 minut do kilku godzin po badaniu. Czas oczekiwania na wynik zależy od rodzaju badania. W przypadku niektórych konieczne jest wysłanie materiału do laboratorium. Wówczas trzeba czekać na wynik kilka dni. Obecnie dostępne są testy do użytku domowego. Niektóre są wypisywane na receptę. Przy korzystaniu z testów domowych należy ściśle przestrzegać wytycznych zawartych w ulotce. Niektóre zestawy umożliwiają szybkie uzyskanie wyniku w domu. W przypadku innych konieczne jest wysłanie materiału do laboratorium.

  • Test antygenowy. Test ten potrafi wykryć białko wirusa SARS-CoV-2. Wymaz materiału z wnętrza nosa lub gardła jest pobierany patyczkiem. Może też polegać na wprowadzeniu długiego patyczka do wymazu do tylnej części gardła przez nos. Wynik można otrzymać w ciągu 15 do 60 minut. Czas oczekiwania na wynik zależy od rodzaju badania. Wynik dodatni w większości przypadków jest prawdziwy. Jednak zdarza się, że wyjdzie fałszywie dodatni. Podobnie jak zdarza się, że wynik wychodzi ujemny u osób chorych na COVID-19. W przypadku testów antygenowych istnieje większe prawdopodobieństwo przegapienia zakażenia COVID-19 niż w przypadku testów molekularnych. Jeśli wynik testu antygenowego jest ujemny, ale masz objawy COVID-19, lekarz może skierować Cię na test molekularny.

  • Test oddechowy. Ten szybki test nie jest obecnie powszechnie dostępny. Wykrywa infekcję SARS-CoV-2 w oddechu. Test wykonuje się w gabinetach lekarskich, szpitalach oraz mobilnych placówkach testowych.

W przypadku gdy lekarz uzna lub potwierdzi u Ciebie infekcję COVID-19, może zlecić wykonanie dodatkowych badań. Mogą to być następujące badania:

  • Badanie poziomu przeciwciał we krwi. Ten rodzaj badania może pokazać, czy przeszedłeś/przeszłaś COVID-19 w przeszłości. Wykrywa obecność przeciwciał wirusa we krwi. Dokładność tych badań jest różna. Poza tym nie są wszędzie dostępne. Test na poziom przeciwciał może nie wskazać bieżącego zakażenia. Dzieje się tak, ponieważ wytworzenie przeciwciał może potrwać nawet do kilku tygodni po przejściu zakażenia. Żaden z testów na poziom przeciwciał nie służy do określenia, czy dana osoba jest odporna na wirusa.

  • Posiew z plwociny. Jeśli masz mokry kaszel, lekarz może zlecić wykonanie posiewu z plwociny z płuc. Zostanie zbadana pod kątem obecności wirusa. Może być to również badanie wykrywające zapalenie płuc.

  • Badania obrazowe. Może zostać zlecone wykonanie badania RTG lub TK klatki piersiowej.

Czy można zarazić się ponownie COVID-19?

Tak, tą chorobą można zarazić się wielokrotnie. Nie każdy nabywa od razu odporność. Zdarzają się również przypadki utraty nabytej odporności. Może też się zdarzyć, że dojdzie do zakażenia innym szczepem (wariantem) COVID-19, na który dana osoba nie jest odporna. Jednak szczepionka na COVID-19 pomaga obniżyć ryzyko zachorowania.

Szczepienia na COVID-19

Agencje FDA i CDC zalecają szczepienie na COVID-19 w sezonie 2023/2024 u osób po 6 miesiącu życia w celu ochrony przed zachorowaniem na COVID-19. Szczepionki te to Pfizer-BioNTech, Moderna lub Novavax. Szczepienia mogą również złagodzić przebieg choroby, jeżeli zachorujesz na COVID-19 pomimo szczepienia. Dzięki szczepieniu można uniknąć hospitalizacji. Może ono także zapobiec zarażaniu innych osób tym wirusem. Żadna szczepionka nie chroni przed zachorowaniem w 100%. Niemniej jednak zaszczepienie się pełni ważną rolę. Szczepienie zaleca się również kobietom w ciąży oraz karmiącym piersią.

Szczepionki są podawane w postaci zastrzyku domięśniowego. Zapytaj lekarza, która szczepionka będzie najlepsza dla Ciebie i Twoich bliskich.

Jak leczy się COVID-19?

Obecnie najlepsze leczenie polega na wspomaganiu organizmu w walce z wirusem. Nazywamy to leczeniem wspomagającym. Uwzględnia:

  • Wypoczynek. Pomaga organizmowi w walce z chorobą.

  • Płyny. Staraj się wypijać od 6 do 8 szklanek płynów dziennie. Zapytaj lekarza, jakie napoje będą dla Ciebie najlepsze. Nie spożywaj napojów zawierających kofeinę ani alkohol.

  • Leki dostępne bez recepty. Mają one za zadanie złagodzić ból i zmniejszyć gorączkę. Zapytaj lekarza, które leki bez recepty są bezpieczne w Twoim przypadku.

Jeśli masz pozytywny wynik testu na COVID-19, porozmawiaj z lekarzem. Być może kwalifikujesz się do przepisania leków zatwierdzonych przez Amerykańską Agencję Żywności i Leków (FDA), które chronią przed ciężkim przebiegiem COVID-19.

W przypadku ciężkiego przebiegu choroby konieczna może być hospitalizacja. Może obejmować:

  • Płynoterapię dożylną. Płyny podawane są dożylnie. Pomaga to w utrzymaniu nawodnienia organizmu.

  • Tlen. Może zostać podany dodatkowy tlen. Innym sposobem jest wentylowanie mechanicznie (respirator). Dzięki temu do ich organizmu podawana jest wystarczająca ilość tlenu.

  • Ułożenie na brzuchu. Podczas pobytu w szpitalu personel może regularnie przewracać pacjenta na brzuch. Nazywamy to ułożeniem na brzuchu. W ten sposób większa ilość tlenu może trafiać do płuc. Podczas pobytu w szpitalu i potem w domu stosuj się do zaleceń personelu medycznego, jeśli chodzi o zmiany pozycji.

  • Leki przeciwwirusowe. Leki antywirusowe powstrzymują rozprzestrzeniania się wirusa SARS-CoV-2 w organizmie. Agencja FDA zatwierdziła wybrane leki antywirusowe w terapii od łagodnej do umiarkowanej postaci choroby COVID-19 u osób z większym prawdopodobieństwem jej ciężkiego przebiegu. Leczenie to nie jest dostępne dla wszystkich. Porozmawiaj ze swoim lekarzem, aby uzyskać więcej informacji.

  • Sterydy lub inne leki przeciwzapalne. Są stosowane w celu złagodzenia objawów stanu zapalnego, który występuje u niektórych osób chorych na COVID-19. Zapalenie może prowadzić do większych trudności z oddychaniem. Może powodować inne powikłania lub doprowadzić do śmierci.

  • Przeciwciała monoklonalne. Stosowano je w przypadku wcześniejszych odmian COVID-19, ale leczenie przeciwciałami monoklonalnymi nie jest skuteczne w przypadku najnowszego wariantu. Porozmawiaj ze swoim lekarzem, aby uzyskać więcej informacji.

  • Osocze ozdrowieńców COVID-19. Osocze to płynna część krwi. Osoby, które przeszły COVID-19, mogą zostać poproszone o oddanie osocza. Mówimy wówczas o osoczu ozdrowieńca COVID-19. Osocze może zawierać przeciwciała. Niektóre osoby chore na COVID-19 z osłabionym układem odpornościowym mogą odnieść korzyści z takiego leczenia. Twój lekarz zadecyduje, czy jest to odpowiednie rozwiązanie dla Ciebie.

Czy występuje u Ciebie ryzyko zachorowania na COVID-19?

Występuje u Ciebie ryzyko zachorowania na COVID-19, jeśli:

  • Mieszkasz na obszarze lub masz za sobą wizytę w miejscu, gdzie odnotowano przypadki zakażenia COVID-19

  • Doszło do bliskiego kontaktu (odległość mniejsza niż 2 metry) z osobą zakażoną COVID-19

COVID-19 może być przenoszony przez osoby bezobjawowe.

Data ostatniej modyfikacji: 15.02.2024

© 2000-2025 The StayWell Company, LLC. All rights reserved. This information is not intended as a substitute for professional medical care. Always follow your healthcare professional's instructions.
Powered by Krames by WebMD Ignite
About StayWell | Terms of Use | Privacy Policy | Disclaimer