Stwardnienie rozsiane (SM)

Co to jest SM?

Mózg to centrum dowodzenia organizmu. Poszczególne części mózgu odpowiadają za różne funkcje. Są to między innymi ruch, równowaga, uczucia i myślenie. Mózg steruje nimi, wysyłając i odbierając komunikaty za pośrednictwem nerwów. Nerwy są otoczone osłonką. Osłonka jest nazywana mieliną. Przy SM mielina nerwów w mózgu i rdzeniu kręgowym ulega uszkodzeniu. Utrata mieliny powoduje, że komunikaty przekazywane zajętymi chorobą nerwami docierają do celu z opóźnieniem lub nie docierają tam wcale. To powoduje występowanie objawów SM.

Przyczyny i czynniki ryzyka SM

Specjaliści nie wiedzą, co powoduje SM. Większość badań sugeruje jednak, że to układ odpornościowy organizmu omyłkowo atakuje i niszczy mielinę. SM często pojawia się u dorosłych w wieku od 20 do 40 lat. Częściej chorują kobiety niż mężczyźni. Prawdopodobieństwo zachorowania jest większe u osób, u których SM występuje w wywiadzie rodzinnym. Zidentyfikowano wiele genów zwiększających ryzyko wystąpienia stwardnienia rozsianego. Często osoby chorujące na SM przeszły zakażenie wirusem Epsteina-Barra (zachorowanie na mononukleozę) w przeszłości. Poza tym wśród powtarzających się elementów pojawia się palenie papierosów, niedobory witaminy D lub otyłość dziecięca.

Formy SM

Istnieją 4 główne postacie SM. Są to:

• Rzutowo-remisyjne SM. Jest to najczęściej występująca postać SM. Powoduje ona epizody nasilenia objawów (nazywane rzutami lub zaostrzeniami). Po tych rzutach następują okresy częściowego lub całkowitego wyzdrowienia. Każdy epizod może być gorszy od poprzedniego.

• Pierwotnie postępujące SM. SM w tej postaci charakteryzuje się powolnym postępowaniem objawów, które ulegają pogorszeniu w czasie. I brakiem okresów remisji.

• Wtórnie postępujące SM. Ta postać SM zaczyna się od rzutowo-remisyjnej postaci stwardnienia rozsianego. Po stabilnym okresie choroba pogarsza się. Około 50% osób z rzutowo-remisyjną postacią SM w ciągu 10 lat od pierwszego epizodu rozwija wtórnie postępującą postać SM. Prawie wszyscy chorzy rozwijają ją w ciągu 25 lat.

• Postępująco-remisyjne SM. W tej postaci SM występują objawy, które ulegają pogorszeniu powoli oraz okresy zaostrzeń.

Objawy SM

Objawy SM różnią się w zależności od chorego. Rodzaje objawów są zależne od tego, które nerwy zostaną dotknięte chorobą. Są one też uzależnione od stopnia uszkodzenia mózgu i rdzenia kręgowego. Chory może odczuwać różnorodne objawy w przebiegu choroby. Objawy to między innymi:

• Bardzo silne uczucie zmęczenia

• Drętwienie, mrowienie lub utrata czucia

• Ból

• Skurcze mięśni lub osłabienie kończyn górnych i/lub dolnych

• Problemy ze wzrokiem, na przykład szybkie ruchy gałek ocznych, podwójne widzenie lub utrata wzroku

• Problemy z utrzymaniem równowagi i koordynacją ruchów

• Problemy z chodzeniem lub poruszaniem kończynami

• Problemy z kontrolowaniem oddawania stolca i moczu

• Problemy w sferze seksualnej

• Zawroty głowy

• Problemy z koncentracją i pamięcią

• Problemy z logicznym myśleniem i rozwiązywaniem problemów

• Problemy z mówieniem i połykaniem

• Depresja

Diagnozowanie SM

Badania w ramach diagnozowania SM mogą obejmować:

• REZONANS MAGNETYCZNY. Jest to badanie umożliwiające uzyskanie szczegółowych obrazów mózgu i rdzenia kręgowego. Pomaga zlokalizować obszary, w których występują uszkodzone nerwy, Nazywamy je zmianami lub płytką.

• Wzrokowe potencjały wywołane. To badanie sprawdza, jak pracują Twoje nerwy wzrokowe.

• Nakłucie lędźwiowe. Nazywamy to również punkcją lędźwiową. To badanie sprawdza płyn mózgowo-rdzeniowy pod kątem uszkodzeń otoczki nerwowej (demielinizacji).

• Badania z krwi. Pomagają w wykluczeniu innych przyczyn występowania objawów.

Leczenie SM

Celem leczenia jest kontrolowanie objawów i spowolnienie tempa postępowania choroby. Objawy można kontrolować na różne sposoby:

• Leki. Niektóre leki powstrzymują organizm przed atakowaniem mieliny. Mogą one zmniejszyć częstość występowania rzutów. A także zmniejszyć ich nasilenie. Inne leki pomagają kontrolować objawy lub uśmierzają ból w trakcie rzutów.

• Rehabilitacja. Objawy SM mogą wpływać na codzienne życie. Rehabilitacja obejmuje fizjoterapię, trapię zajęciową i logopedyczną. Może pomóc zachować siły i możliwość funkcjonowania. W razie potrzeby lekarz przepisuje pomoce takie, jak laska, chodzik czy wózek inwalidzki. Dla zwiększenia bezpieczeństwa można wprowadzić zmiany w domu lub w miejscu pracy.

• Wsparcie psychiczne. Doradztwo i grupy wsparcia, które pomagają stawiać czoła wyzwaniom, jakie niesie ze sobą życie z SM. Ze wsparcia mogą korzystać także członkowie rodziny i znajomi osoby chorej.

• Zmiana stylu życia. Wprowadzenie pewnych zmian do stylu życia i codziennej rutyny może pomóc w kontrolowaniu objawów. Do tych zmian zalicza się odpowiednia ilość snu oraz regularne ćwiczenia. Kolejne zmiany to zdrowe odżywianie i ograniczenie stresu. Pomocne jest także zidentyfikowanie i unikanie czynników wywołujących rzuty SM.

• Inne sposoby leczenia. Naukowcy badają nowe sposoby leczenia SM. Wiele z nich jest w fazie badań klinicznych. Czyli są one sprawdzane pod kątem bezpieczeństwa i skuteczności działania. Porozmawiaj z personelem medycznym na temat leczenia, które może być dostępne dla Ciebie.

Rokowania

SM jest chorobą nieprzewidywalną. Każdy organizm jest inny. Ogólnie mówiąc, należy regularnie odbywać wizyty lekarskie. Lekarz obserwuje objawy choroby. I ocenia, na ile skuteczne są podawane leki i inne stosowane leczenie. Objawy SM mogą pogarszać się wraz z postępem choroby. Wówczas konieczna może być intensywniejsza opieka i leczenie.