Badania przesiewowe w kierunku raka prostaty
Prostata (gruczoł krokowy) to mały gruczoł, który leży tuż pod pęcherzem moczowym i przed odbytnicą u mężczyzn. Otacza cewkę moczową. Jest to rurka, przez którą mocz i nasienie wydobywa się z penisa. Prostata jest częścią męskiego układu rozrodczego. Wytwarza część płynu wchodzącego w skład nasienia.
Problemy z prostatą zwykle stają się coraz częstsze w miarę starzenia się mężczyzn. Problemy te obejmują raka prostaty, częsty nowotwór u mężczyzn. Wykonuje się badania przesiewowe w celu wczesnego wykrywania raka. Oznacza to, że jest on wówczas mały, nie rozprzestrzenił się w organizmie i nie wywołuje objawów.
Rak prostaty nie wywołuje objawów na wczesnych etapach. Badania przesiewowe mogą więc często pomóc w wczesnej diagnozie raka prostaty. Jednak nie wszyscy eksperci ds. nowotworów zgadzają się, że wszyscy mężczyźni powinni być poddawani badaniom przesiewowym. Wynika to z faktu, że badania przesiewowe mogą prowadzić do poważnych problemów. Na przykład możliwe jest wykrycie nowotworu, którego leczenie nie musi być konieczne. Może to prowadzić do stresu. Może to również prowadzić do poważnych skutków ubocznych leczenia, które mogło nie być potrzebne. Obejmują one problemy z erekcją i problemy z kontrolowaniem przepływu moczu. Większość ekspertów zgadza się, że mężczyźni powinni rozmawiać z lekarzami o plusach i minusach badania przesiewowego, zanim zostanie przeprowadzone.
Czym jest rak prostaty?
Rak prostaty to niekontrolowany wzrost zmienionych (mutowanych) komórek prostaty. Komórki te nie wyglądają, nie zachowują się, lub nie funkcjonują tak, jak powinny.
Rak prostaty rozpoczyna się w obrębie prostaty. Jednak z czasem może rozrastać się i rozprzestrzeniać się na inne części ciała.
Czynniki ryzyka raka prostaty
Kwestie, które mogą zwiększyć ryzyko raka prostaty nazywa się czynnikami ryzyka. Obejmują one:
-
Wiek. Wraz z wiekiem ryzyko zachorowania na raka prostaty wzrasta.
-
Wywiad rodzinny. Jeśli Twój ojciec lub brat miał raka prostaty, ryzyko może być wyższe.
-
Rasa. U Afroamerykanów i innych mężczyzn pochodzenia afrykańskiego prawdopodobieństwo wystąpienia raka prostaty jest większe niż u innych mężczyzn. Są oni również obciążeni większym prawdopodobieństwem zgonu z powodu raka prostaty niż biali mężczyźni z tą chorobą. Przyczyny takiej sytuacji są niejasne.
Badania przesiewowe pod kątem raka
Badania przesiewowe pod kątem raka prostaty mogą pomóc w znalezieniu nowotworu, zanim spowoduje on problemy. Najczęściej stosowane badania przesiewowe to badanie per rectum (DRE) i badanie krwi pod kątem swoistego antygenu sterczowego (PSA).
Porozmawiaj ze swoim lekarzem o plusach i minusach regularnych badań przesiewowych, począwszy od 50. roku życia, jeśli jesteś obciążony przeciętnym ryzykiem raka prostaty. Rozmawiaj o tym w wieku 40 lat, jeśli jesteś w grupie podwyższonego ryzyka z powodu występowania czynników ryzyka.
Przed badaniem przesiewowym
Jeżeli zdecydujesz się na poddanie się badaniom przesiewowym pod kątem raka prostaty, należy koniecznie poinformować lekarza o następujących kwestiach:
-
Występujące problemy zdrowotne
-
Rak prostaty lub inne nowotwory u członków rodziny
-
Wszystkie przyjmowane leki, zioła, witaminy i suplementy
-
Problemy z oddawaniem moczu lub objawy zakażenia dróg moczowych
Badanie per rectum (DRE)
Lekarz może przeprowadzić badanie DRE. W tym celu delikatnie wkłada palec w rękawiczce, pokryty środkiem poślizgowym, do odbytnicy, aby wyczuć powierzchnię prostaty (znajdującej się tuż obok odbytnicy). Badanie jest szybkie i zazwyczaj niebolesne. W badaniu tym można stwierdzić wiele problemów z prostatą. Nie wszystkie obszary prostaty mogą być wyczuwalne podczas badania DRE.
 |
| Badanie DRE trwa kilka sekund. |
Test PSA
PSA to białko wytwarzane przez komórki prostaty (zarówno prawidłowe, jak i nowotworowe). Stężenie PSA może zostać zmierzone za pomocą badania krwi. Wysoki lub rosnący z upływem czasu poziom PSA może być spowodowany przez raka prostaty. Może on jednak być również spowodowany innym problemem, który nie jest chorobą nowotworową. Niższe stężenie PSA; oznacza, że rak jest mniej prawdopodobny.
Jeśli wyniki badania całkowitego PSA odbiegają od normy, lekarz może również sprawdzić:
-
Odsetek wolnego PSA (fPSA). Jest to stosunek wolnego PSA do całkowitego PSA. Wolny PSA to PSA, który nie wiąże się z określonymi białkami we krwi. Niższy odsetek wolnego PSA oznacza większe ryzyko wystąpienia raka prostaty.
-
Wskaźnik zdrowia prostaty (PHI) lub test 4Kscore. Łączą one wyniki poszczególnych rodzajów PSA w celu uzyskania wyniku wskazującego na prawdopodobieństwo raka prostaty u danego mężczyzny.
-
Szybkość wzrostu PSA. Oznacza to szybkość wzrostu poziomu PSA z czasem.
-
Gęstość PSA (PSAD). Jest to zależność pomiędzy poziomem PSA a rozmiarem prostaty.
Na stężenie PSA może wpływać wiele czynników. Obejmują one wiek, powiększenie prostaty, niektóre leki, niektóre suplementy oraz raka prostaty. Inne czynniki mogą powodować krótkotrwałe zmiany w stężeniu PSA, takie jak infekcja prostaty lub niedawny seks. Lekarz może wyjaśnić, w jaki sposób te czynniki mogą wpłynąć na czas wykonania testu PSA i uzyskane wyniki.
Inne badania
Oto problem z badaniami przesiewowymi pod kątem raka prostaty: Problemy stwierdzone w badaniu DRE mogą nie być guzami. Wysoki poziom PSA nie zawsze oznacza nowotwór. Może być więc konieczne wykonanie dodatkowych badań. Mogą one obejmować:
-
Powtórzenie testu PSA. Można odczekać jakiś czas, a następnie wykonać kolejny test PSA.
-
Badanie per rectum. Może to być konieczne, jeśli badanie DRE nie zostało przeprowadzone razem z testem PSA.
-
Inny test PSA. Można wykonać inne rodzaje testów PSA (jak opisano powyżej) w celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji.
-
Badania obrazowe. W przypadku podejrzenia raka mogą zostać wykonane badania obrazowe, aby pomóc w zlokalizowaniu zmian w obrębie prostaty. Przezodbytnicze badanie ultrasonograficzne i badanie MRI mogą wykryć zmiany, które mogą być rakiem prostaty.
-
Biopsja. W tym badaniu z prostaty pobierane są niewielkie fragmenty tkanki (zwane próbkami) za pomocą cienkiej, wydrążonej igły. Badanie obrazowe, takie jak badanie ultrasonograficzne lub MRI jest stosowane w celu ułatwienia wprowadzenia igły w odpowiednie miejsce w obrębie prostaty. Próbki tkanki są następnie badane w laboratorium pod kątem obecności komórek nowotworowych.